ไหว้ครูนาฏศิลป์ โรงเรียนนาฏศิลปสัมพันธ์

 

แท่นพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์

.
พิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ หรือ พิธีไหว้ครู โขน-ละคร ผู้ที่ควรเข้าร่วมพิธีนี้ไม่จำเป็นว่าจะต้องอยู่ในสายของการรำไทยหรือโขนแต่เพียงเท่านั้น  แต่ผู้ที่ทำงานสายการแสดงทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็น ดารา นักร้อง แดนเซอร์ ฯลฯ  ต่างก็เป็นสายการแสดงที่มีครูทั้งสิ้น ผู้ที่ทำงานเหล่านี้หากได้เข้าร่วมพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ ได้มีการครอบครูในพิธีไหว้ครูแล้ว เชื่อว่าจะมีครูปกปักรักษา ทำให้ทุกครั้งที่ออกแสดง จะทำให้แสดงได้ดี งดงาม ชวนให้คนดูหลงไหล

พิธีครอบครู

.
…………..
สำหรับผู้เขียนแล้วนอกจากสายงานทางนาฏศิลป์การละคร  ผู้เขียนยังทำงานในสายงานใกล้เคียงกันคือสอนวาดรูป และงานเขียน ในขณะที่เราเพิ่งเริ่มต้นทำงานการสอนระยะแรก เวลานั้นผู้เขียนฝันเห็นครูนารอดอยู่เกือบทุกคืน เรารู้ความหมายของความฝันว่าเราจำเป็นต้องเข้าพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์  แต่ที่ไม่เข้าใจว่าทำไมต้องเป็นเช่นนั้นเพราะที่บ้านของเราสอนนาฏศิลป์ จัดพิธีไหว้ครูทุกปี  ตอนเด็กๆ ผู้เขียนเคยครอบครูหลายครั้ง ต่อมาเมื่อเรียนรำจนมีฝีมือสามารถสอนลูกศิษย์ได้แล้วผู้เขียนก็ได้เข้าพิธีรับมอบให้เป็นครู  ซึ่งหลังจากรับมอบแล้วเราก็ไม่ได้เข้าพิธีครอบครูอีก แต่ก็เข้าพิธีไหว้ครูเสมอมาทุกๆ ปี  ดังนั้นการฝันเห็นพ่อครูนารอดมาบอกให้เราครอบครูนั้นจึงเป็นเรื่องที่ผู้เขียนไม่เข้าใจว่าทำไมเราถึงต้องครอบครูอีกในเมื่อเราครอบมาแล้วหลายครั้งหลายครา

พิธีไหว้ครู

.
………….
โชคดีอย่างหนึ่งของเราคือสามารถนั่งสมาธิ พุดคุย กับจิตวิญญาณต่างมิติ ภูตผี เทวดา รวมถึงเจ้ากรรมนายเวรได้  เมื่อเกิดเหตุเช่นนี้ผู้เขียนจึงสมาธิถามพ่อครูนารอด  ได้คำตอบจากท่านมาว่า  เราเคยครอบครูนาฏศิลป์มาแล้วก็จริง แต่ปัจจุบันเราทำงานเกินสายงานที่เราได้รับมอบ คืองานเขียนและงานสอนวาดรูป ดังนั้นครูนารอดจึงให้ผู้เขียนครอบครูอีกครั้ง เพื่อบูชาครูในสายงานของเรา และเพื่อความเจริญในหน้าที่การงานของตนเองด้วย  นับเป็นประสบการณ์ที่ทำให้เราได้รู้ว่า ในพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์นี้  มิได้ครอบคลุมเฉพาะผู้ที่ทำงานสายการแสดง แต่ครอบคลุมถึงผู้ทำงานสายศิลปะทั้งหลาย รวมทั้งงานเขียนและวาดรูปอีกด้วย.

พิธีไหว้ครูนาฏศิลป์

.
…………
พิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ของโรงเรียนนาฏศิลปสัมพันธ์จัดให้มีขึ้นตั้งแต่แรกที่คุณป้าตั้งโรงเรียนนี้ขึ้นมา โดยกำหนดให้มีเป็นประจำทุกๆ ปี  จำได้ว่าผู้ที่ทำพิธีนี้เป็นคนแรกคือคุณปู่ของผู้เขียน (คุณปู่ สวัสดิ์ พันธุ์มณี) ตอนเด็กๆ คุณพ่อเล่าให้ฟังว่า พิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ที่คุณปู่เป็นเจ้าพิธีนี้ คนที่จะทำพิธีนี้ได้ต้องอยู่ในสายงานการแสดง และต้องเป็นตัวพระเอก ซึ่งคุณปู่ท่านเคยเป็นพระเอกลิเกที่โด่งดังมากและรับสืบทอดวิชานี้มาจากครูของท่านอีกทีหนึ่ง

.
………….
ในตอนเด็กๆ เรื่องที่ทราบจากคุณพ่อมีเพียงเท่านั้น แต่เมื่อโตขึ้นได้ศึกษาค้นคว้าหาข้อมูลเพิ่มเติมก็ทำให้ได้รู้เหตุว่า เจ้าพิธีไหว้ครูนั้นจำเป็นจะต้องเป็นตัวแสดงพระเอกจริงดังที่คุณพ่อเล่าให้ฟัง แต่โบราณมายึดถือว่าจะต้องเป็นพระเอกคือตัวแสดงพระราม  เหตุที่ต้องเป็นพระรามเพราะละครโขนนอกจากพระรามแล้วจะมีตัวแสดงอื่นคือ ยักษ์ ลิง และตัวแสดงละครนาง  ในกรณีของตัวละครยักษ์นั้นนับกันว่าเป็นฝ่ายมารไม่ควรแก่การนำพิธี  ส่วนตัวละครลิงนับอยู่ในกลุ่มของตัวละครซึ่งเป็นสัตว์เดรัจฉาน ไม่ควรแก่การนำพิธีอีกเช่นกัน  มาถึงกรณีของตัวละครนางก็ถือเป็นอิตถีเพศ  ในขณะที่ตัวละครพระ พระราม เป็นอวตารปางหนึ่งของพระนารายซึ่งถือเป็นเทพเจ้า จึงเป็นผู้เหมาะสมที่สุดในการทำหน้าที่เจ้าพิธีไหว้ครู

.
………..
เจ้าพิธีไหว้ครู นอกเหนือจากข้อกำหนดว่าต้องเป็นตัวละครพระเอกแล้ว เท่าที่ทราบคือ ผู้ที่จะเป็นเจ้าพิธีได้นี้ต้องมีความประพฤติดี เคยบวชเรียน และไม่ยุ่งกับอบายมุขและของมึนเมาต่างๆ  ผู้เขียนจำได้ว่าในครั้งที่คุณปู่เป็นผู้ทำพิธีนี้ท่านจะต้องถือศีล 8 ล่วงหน้าเป็นเวลา 3 ก่อนวันพิธีเสมอ  ในครั้งเมื่อคุณปู่ยังทำหน้าที่เจ้าพิธีไหว้ครูอยู่มีเรื่องแปลกอยู่เรื่องหนึ่งคือ ท่านมักพูดเสมอว่า หน้าที่เจ้าพิธีไหว้ครูของโรงเรียนนาฏศิลปสัมพันธ์นี้ต้องให้ท่านทำเท่านั้น  หากปีไหนที่ท่านไม่ได้ทำพิธีก็ถือว่าหมดหน้าที่ของท่านแล้ว  ต่อมาคุณปู่ท่านยิ่งอายุมากขึ้นๆ จนคุณป้าของผู้เขียน (อาจารย์ สัมพันธ์ พันธุ์มณี) เห็นว่าคุณปู่ไม่สามารถทำหน้าที่เจ้าพิธีไหวได้อีกแล้ว จึงได้เชิญ  ม.ร.ว. จรูญสวัสดิ์  สุขสวัสดิ์ มาทำหน้าที่เป็นเจ้าพิธีไหว้ครูแทน  คุณปู่ท่านได้กล่าวไว้ว่าท่านหมดหน้าที่แล้ว ปีต่อมาหลังจากนั้นท่านก็ล้มป่วยและเสียชีวิตลงด้วยโรคปอด

.
…………
โรงเรียนนาฏศิลปสัมพันธ์ได้จัดพิธีไหว้ครูนาฏศิลป์ต่อมาเรื่อยๆ จนถึงปัจจุบัน โดยนอกจากนักเรียนของโรงเรียนนาฏศิลปสัมพันธ์แล้วยังเปิดให้บุคคลทั่วไป หรือคณะละคร นาฏศิลป์ จากโรงเรียนอื่นเข้าร่วมโดยไม่คิดค่าธรรมเนียมแต่อย่างใด

พิธีไหว้ครู

.

การเข้าร่วมพิธี

1. ผู้เข้าร่วมพิธีควรแต่งกายด้วยชุดขาว  หากเป็นนักเรียนนาฏศิลป์การละคร ควรใส่ชุดขาวและนุ่งผ้าโจงกระเบนสีแดง

.
2. ผู้ร่วมพิธีสามารถนำดอกไม้ ธูป เทียน มาเองได้  แต่หากไม่นำมา ทางโรงเรียนมีจำหน่ายในราคาชุดละ 99 บาท

.
3. ขันครอบครูผู้ร่วมพิธีสามารถนำมาเองได้  แต่หากไม่นำมา ทางโรงเรียนมีจำหน่ายในราคาชุดละ 199 บาท  ในขันครูต้องประกอบด้วย ดอกไม้ ธูป เทียน ผ้าเช็ดหน้าสีขาว ด้าย เข็ม  และเงินกำนนครู 24 บาท (เงินกำนนครูผู้ร่วมพิธีต้องเอง ควรเตรียมเศษเงินให้พร้อม ห้ามขาดและห้ามเกินเด็ดขาด)

.
4. หากต้องการเข้าร่วมพิธีเป็นหมู่คณะ (มากกว่า 10 คนขึ้นไป) ควรติดต่อบอกทางโรงเรียนก่อนล่วงหน้าอย่างน้อย 1 อาทิตย์ เพื่อทางโรงเรียนจะได้จัดเตรียมที่นั่งไว้ให้กับคณะของท่าน  ท่านสามารถติดต่อสำรองที่นั่งได้ที่ โรงเรียนนาฏศิลปสัมพันธ์ เบอร์โทรศัพท์  (089) 181-7635


.

บทความโดย พันธุ์มณี.