แม่บทเล็ก ข้อมูลเดิมอ่านที่นี่
การแสดงรำแม่บทเล็ก วันเด็กแห่งชาติปี 2562
การแสดงรำแม่บทเล็ก วันเด็กแห่งชาติปี 2562 แสดงโดย ด.ญ. ณิชชาพัชร์ สุรัสวดี ฝึกซ้อมโดย คุณครู ดุษณี ตั้งเกษมสราญ อำนวยการฝึกซ้อมโดย คณะครู-อาจารย์ โรงเรียนนาฏศิลป์สัมพันธ์
การแสดงชุดที่ 1 หรือชุดรำเบิกโรงนั้น จะเป็นการแสดงในชุดรำเพลง แม่บทเล็ก ซึ่งเพลงรำแม่บทเล็กนี้ยังมีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งที่คนทั่วไปอาจไม่ค่อยรู้จักกันนักว่า แม่บทนางรายณ์ อีกด้วย
โดยประวัติของเพลงรำ แม่บทเล็ก นี้ มีที่มาจากเรื่องราวอันเป็นต้นกำเนิดของมหากาพย์สงครามยักษ์และลิงในชื่อ รามเกียรติ์ ตอน นารายณ์ปรานนทก ที่หลายท่านต่างรู้จักกันดี ซึ่งจะเรื่องราวในตอนนี้จะเล่าถึงยักษ์ตนหนึ่งนามว่า นนทก ผู้ทำหน้าที่ล้างเท้าให้กับเทวดาและนางฟ้าทั้งหลาย ณ เชิงเขาไกรลาศ
ทุกวันในการทำหน้าที่เมื่อนนทกก้มหน้าตักน้ำล้างเท้าให้กับเทวดาและนางฟ้าก็มักถูกเทวดานางฟ้าเหล่านั้นหยอกล้อบ้าง แกล้งเล่นบ้าง ด้วยการเคาะศีรษะของนนทกทุกครั้งไปจนนนทกจนหัวล้าน
เหตุนี้เองทำให้นนทกจึงเกิดความคับแค้นใจจึงได้ไปเข้าดฝ้าเทวดาพระอิศวร (หรือพระศิวะ) ผู้ประทับอยู่บนเชิงเขาไกรลาศให้ประทานนิ้วเพชรให้แก่ตน โดยนิ้วเพชนี้จะมีอำนาจเมือชี้ใครคนผู้นั้นก็จะถึงแก่ชีวิตในทันที
พระอิศวรทรงมีความเมตตาแก่ยักษ์นนทกจึงยอมประทานพรให้ตามที่ขอ หากแต่นนทกกลับมิใช้พรนั้นในการปกป้องตนเองแต่นำไปทำตัวระรานเกเรรังแกเทวดาและนางฟ้าอื่นๆ จนเดือดร้อนกันไปทั่วทั้งสวรรค์
ความนี้ร้อนถึงพระรายณ์ที่ทราบเรื่องเข้า จึงได้จำแลงแปลงกายเป็นนางฟ้าหน้าตาสะสวยมาพบกับนนทกทำให้นนทกเกิดความหลงไหลและเข้ามาเกี้ยวพาราสี
พระนารายณ์ในร่างอัปสรจำแลงเมื่อเห็นว่านนทกหลงไหลในตนจึงยอมผูกมิตรและเสนอตนว่าจะสอนนนทกร่ายรำโดยนนทกจะต้องร่ายรำตามนางอัปสรให้อ่อนช้อยเหมือนกันทุกท่วงท่า
ฝ่ายนนทกล่วงรู้มิเท่าทันกลขององค์นารายณ์จึงยอมรับคำและรำตามนางอัปสรจำแลงอย่างตั้งใจ หากในท่ารำที่นางอัปสรนำมาสอนให้แก่นนทกนั้น กลับมีท่าหนึ่งที่ทำให้นนทกต้องชี้ปลายนิ้วเข้าหาตนเองอย่างเสียมิได้
เมื่อนนทกชี้นิ้วเข้าหาตนเองตามท่ารำอย่างลืมตนนั้น อำนาจของนิ้วเพชรก็ทำให้ยักษ์นนทกถึงแก่ความตายในที่สุด โดยก่อนตายนนทกให้กล่าวว่าพระนารายณ์ผู้ซึ่งเป็นเทวดาและมีอำนาจมากกว่า แต่กลับมาออกอุบายหลอกลวงให้นนทกต้องพ่ายแพ้ถึงแก่ความตาย พระนารายณ์จึงทรงตรัสให้นนทกไปเกิดใหม่เป็นยักษ์มีอำนาจอิทธิฤทธอ์มากมาย ส่วนพระองค์เองจะขอตามไปเกิดเป็นเพียงมนุษย์ธรรมดา ไม่มีอำนาจอิทธิฤทธิ์อันใด และจะต่อสู้กับนนทกอีกครั้ง ทำให้ภพต่อมานนทกได้มาเกิดเป็นทศกัณฐ์ และพระนารายณ์มาเกิดเป็นพระราม และได้ต่อสู้กันอีกครั้งในมหากาพย์รามเกียรติ์นั่นเอง
ในเรื่องรามเกียรติ์ตอนนี้ เพลงรำที่พระนารายณ์ในร่างนางอัปสรนำมาใช้สอนรำยักษ์นนทกนั้นก็คือเพลงรำ แม่บทเล็ก อันเป็นเพลงรำที่รวบรวมท่ารำแม่แบบของการรำนาฏศิลป์ทั้งหมด 18 ท่าด้วยกัน นับเป็นเพลงรำพื้นฐานเพลงแรกสุดที่ผู้เรียนนาฏศิลป์จะต้องรู้จักและรำให้ได้ ในหลักสูตรวิชานาฏศิลป์พื้นฐานของโรงเรียนนาฏศิลป์สัมพันธ์จึงได้นำเพลงแม่บทเล็กนี้ให้มาเป็นเพลงแรกสุดในหลักสูตรบทเรียนชั้นต้นของโรงเรียนนาฏศิลป์สัมพันธ์